کد مطلب:46935 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:48

گنجینه پرسمان » قرآن

منشأ دعا از كجا است و چرا برخي افراد با اين كه كتاب مقدس قرآن را قبول دارند، ولي دعا را قبول ندارند؟

همان گونه كه سؤال دو قسمت دارد پاسخ را نيز در دو قسمت خواهيم داد.

الف) منشأ و مشروعيت دعا:

مشروعيت دعا از نظر شرع مقدس يكي از قطعيترين امور ديني و از جمله ضروريات اسلام است؛ يعني قرآن شريف و روايات پيغمبر و ائمه معصومين عليهم السلام اين مطلب را به مردم آموختهاند كه مسلمانان و پيروان قرآن بايد حوائج مقاصد خود را و حل مشكلات و گرفتاريهاي خويش را در پيشگاه خدا عرضه كنند و از ذات اقدس او بخواهند كه آن مشكلات را حل نمايد و آن گرفتاريها را بر طرف سازد، بنابر اين اصل مشروعيت دعا در اسلام قطعي و مسلم است. (1)

آيات زياد و روايات كثيرهاي ما را به دعا كردن و راز و نياز و مناجات با خدا دعوت ميكند، سيره و روش زندگي همه انبيا و اولياي الهي دعا كردن بوده است. خداوند ميفرمايد: و اذا سئلك عبادي عنّي فانّي قريب اجيب دعوة الداع اذا دعان(2).

آيات 285 و 286 سوره بقره در بيان اوصاف و ويژگيهاي مؤمنان ميفرمايد: مؤمنان كساني هستند كه به خدا و فرشتگان و همه كتابهاي آسماني و به همه سفيران و رسولان الهي ايمان آورده باشند و مطيع امر پروردگار و تسليم محض فرمان او باشند و در اشتغال شان به دعا و مناجات ميگويند: غفر انك ربّنا و اليك المصير... ربّنا لا تؤخدنا ان نسينا او اخطأ ربّنا... در قسمت پاياني سوره آل عمران ميفرمايد: صاحبان خرد و فرزانگي و عقل و انديشه كساني هستند كه پيوسته (ايستاده و نشسته خوابيده و بيدار) به ياد خدا هستند و با خدا ارتباط دارند و در حكمت و عظمت آفرينش آسمانها و زمين تفكر ميكنند و (چون به سرچشمه حقيقت دست مييابند، بي درنگ خدا را ميخوانند و در حال راز و نيايش خويش، به زبان حال و قال ميگويند: رّنا ما خلقت هذا باطلاً، سبحانك فقنا عذاب النّار... و اتنا ما وعدتنا علي رسلك و لا تخرنا يوم القيامه (3). دعا و توجه به خدا، با سرشت و فطرت آدمي آميخته گشته شقيترين افراد در مواقع گرفتاري و ابتلا به خدا التجا ميبرد. اين يك ميل فطري و طبيعي در وجود انسان است، كه پرده گناه و شقاوت گاهي روي آن را ميگيرد، در سختيها كه پرده بر داشته ميشود، اين ميل تحريك ميشود و به هيجان ميآيد (4).

ب) بنابر اين پاسخ قسمت دوم مشخص شد كه چرا برخي دعا را قبول ندارند؟ وقتي غبار غفلت و گناه و هوي پرستي و قدرت مداري و زر اندوزي و شهرتطلبي بر سرشت و فطرت نشست و نگذاشت آيينه حقيقت نماي فطرت، حقيقت را بنماياند و تجلّي بخشد. از مسير اعتدال بيرون ميرود و راه طغيان را در پيش ميگيرد و دعا را قبول نميكند: كلاّ انّ الانسان ليطغي ان راه استغني (5)

ممكن است گاهي چهل و بي خبري از عمق احكام عبادي و اخلاقي اسلام و شناخت و برداشت يك بعدي و غلط و ناصحيح از دعا و رواياتي كه در اين مورد وارد شده است. شخص را در موضع انكار دعا و مردود دانستن آن قرار دهد. تذكر اين نكته لازم است كه روش كساني كه تمام اسلام را در دعا جست و جو ميكنند، غلط بوده، روش كساني هم كه به كلي از دعا و عبادات و نافله و فريضه استعفا داده و فقط ميخواهند در مسائل اجتماعي اسلام بينديشند غلط است (6). جهت تحقيق بيشتر به كتابهاي: گفتارهاي معنوي و بيست گفتار شهيد مطهري (ره) و شرح و تفسير دعاي مكارم الاخلاق، آقاي محمد تقي فلسفي مراجعه كنيد.



پاورقيها:

1 - محمد تقي فلسفي، شرح و تفسير دعاي مكارم الاخلاق، ص 2.

2 - بقره (2) آيه 186.

3 - آل عمران (3) آيه 188 - 193.

4 - مرتضي مطهري (ره) بيست گفتار، ص 287، با تلخيص.

5 - علق (96) آيه 6.

6 - مرتضي مطهري (ره) گفتارهاي معنوي، ص 65 - 66.